ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
2.คุณภาพสิ่งแวดล้อม
1) ขยะมูลฝอย ปริมาณขยะมูลฝอยในจังหวัดขอนแก่นประมาณ 1,040 ตันต่อวัน หรือ ประมาณ 366,634 ตันต่อปี โดยมีอัตราการเกิดขยะมูลฝอยเฉลี่ยประมาณ 0.57 กก./คน-วัน แบ่งตามเขตพื้นที่ ดังนี้
1. เทศบาลนครขอนแก่น มีอัตราการเกิดมูลฝอยประมาณ 1 กก./คน-วัน
2. เทศบาลเมือง มีอัตราเกิดมูลฝอยเฉลี่ยประมาณ 0.73 กก./คน-วัน
3. เทศบาลตำบล มีอัตราเกิดมูลฝอยเฉลี่ยประมาณ 0.68 กก./คน-วัน
4. องค์การบริหารส่วนตำบล มีอัตราเกิดมูลฝอยเฉลี่ยประมาณ 0.43 กก./คน-วัน โดยมีขยะอันตราย ประมาณร้อยละ 0.33 ของขยะทั้งหมด
การกำจัดขยะมูลฝอยชุมชนของจังหวัดขอนแก่น ปัจจุบันมีระบบกำจัด จำนวน 7 แห่ง รองรับขยะได้จำนวน 328 ตันต่อวัน หรือคิดเป็นร้อยละ 32.66 ของปริมาณขยะมูลฝอยทั้งหมดของจังหวัด
1. ศูนย์กำจัดขยะเทศบาลเมืองเมืองพล มีพื้นที่ 71 ไร่ ตั้งอยู่บ้านโคกกุง ตำบลหนองแวงโสกพระ อำเภอพล รองรับปริมาณขยะมูลฝอย 34 ตันต่อวัน โดยปริมาณของเทศบาลเมือง เมืองพล จำนวน 22 ตันต่อวัน และท้องถิ่นใกล้เคียง 10 แห่ง จำนวน 12 ตันต่อวัน
2. ศูนย์กำจัดขยะเทศบาลเมืองบ้านไผ่ มีพื้นที่ 65 ไร่ ตั้งอยู่ตำบลหินตั้งอำเภอบ้านไผ่ รองรับปริมาณขยะ 37 ตันต่อวัน โดยปริมาณขยะของเทศบาลเมืองบ้านไผ่ 20 ตันต่อวัน และท้องถิ่นใกล้เคียงอีก 9 แห่ง ปริมาณขยะ 17 ตัน
3. ศูนย์กำจัดขยะเทศบาลเมืองชุมแพ มีพื้นที่ 40 ไร่ ตั้งอยู่บ้านหนองไผ่เหนือ ตำบลหนองไผ่ อำเภอชุมแพ รองรับปริมาณขยะ 27 ตันต่อวัน
4. ศูนย์กำจัดขยะเทศบาลตำบลเขาสวนกวาง เทศบาลตำบลน้ำพองและองค์การบริหารส่วนตำบลคำม่วง มีพื้นที่ 21 ไร่ ตั้งอยู่ในเขตตำบลคำม่วง อำเภอเขาสวนกวาง รองรับปริมาณขยะ 7 ตันต่อวัน โดยปริมาณขยะของเทศบาลตำบลเขาสวนกวาง 3 ตันต่อวัน และเทศบาลตำบลน้ำพอง 4 ตันต่อวัน
5. ศูนย์กำจัดขยะมูลฝอยเทศบาลตำบลหนองโก มีพื้นที่ 24 ไร่ ตั้งอยู่ บ้านบะแต้ ตำบลหนองโก อำเภอกระนวน รองรับปริมาณขยะ 12 ตันต่อวัน
6. ศูนย์กำจัดขยะเทศบาลตำบลท่าพระ มีพื้นที่ 5 ไร่ ใช้ร่วมกับองค์การบริหารส่วนตำบลท่าพระรองรับปริมาณขยะ 11 ตันต่อวัน โดยปริมาณขยะของเทศบาลตำบลท่าพระ 7 ตัน ต่อวัน
7. ศูนย์กำจัดขยะเทศบาลนครขอนแก่น ตั้งอยู่บ้านคำบอน กม.17 ตำบลโนนท่อน อำเภอเมืองขอนแก่น เนื้อที่ 98 ไร่ห่างจากเทศบาล 17.5 กิโลเมตร ใช้ประโยชน์ตั้งแต่ปี 2511 เป็นต้นมา โดยเทศบาลนครขอนแก่น ใช้งานร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใกล้เคียง โดยปริมาณขยะของเทศบาลนครขอนแก่นประมาณ 200 ตันต่อวัน ในปัจจุบันได้มีการฝังกลบขยะเต็มพื้นที่ฝังกลบแล้ว
สภาพปัญหาการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนจังหวัดขอนแก่น
1. ปัญหาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพอนามัย ของประชาชนจากการจัดการขยะมูลฝอยที่ไม่ถูกหลักสุขาภิบาล
2. ปัญหาการขาดแคลนสถานที่กำจัดขยะ เนื่องจากการจัดหาสถานที่แห่งใหม่จะต้องได้รับการยอมรับจากประชาชนในพื้นที่ใกล้เคียง นอกจากนี้ยังขาดการวางแผนการจัดการความ ร่วมมือกัน ในการจัดตั้งศูนย์จัดการขยะร่วมกันทำให้ไม่คุ้มทุน
3. ปัญหาด้านเครื่องมือ อุปกรณ์ สำหรับการจัดการขยะไม่เพียงพอ
4. ปัญหาการจัดเก็บค่าธรรมเนียมในการจัดการขยะ ไม่สอดคล้องกับค่าใช้จ่ายที่ใช้ ในการดำเนินการ (ที่มา : สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 10 ปี 2554)
2) มลพิษทางน้ำ จังหวัดขอนแก่นอยู่ในเขตพื้นที่ 5 ลุ่มน้ำ คือ ลุ่มน้ำเชิญ ลุ่มน้ำพอง ลุ่มน้ำชี ลุ่มน้ำห้วยแอก และลุ่มน้ำลำพังชู โดยเขตที่มีการใช้ประโยชน์จากแม่น้ำจะอยู่ในเขตพื้นที่ลุ่มน้ำพองมากที่สุด รองลงมาคือ ลุ่มน้ำชี โดยจะใช้ประโยชน์ทั้งด้านเกษตรกรรม และอุตสาหกรรม ดังนั้นปัญหาที่พบอยู่เสมอคือ ปัญหาน้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมที่อยู่ในเขตลำน้ำพอง
จากการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำในลำน้ำสำคัญ 3 สาย คือ ลำน้ำชี ลำน้ำพอง ลำน้ำเชิญ จำนวน 20 สถานี ปี 2553 พบว่า คุณภาพน้ำอยู่ในระดับคุณภาพดี ร้อยละ 7 คุณภาพพอใช้ ร้อยละ 53 และคุณภาพเสื่อมโทรมร้อยละ 40
คุณภาพน้ำในลำน้ำสายหลักของจังหวัดขอนแก่น ได้แก่ แม่น้ำพอง ชี และเซิน ในช่วงฤดูแล้งคุณภาพน้ำค่อนข้างเสื่อมโทรมกระทบต่อการดำรงชีวิตของสัตว์น้ำ และการอุปโภคบริโภคของประชาชน โดยเฉพาะคุณภาพในแม่น้ำชีช่วงที่ไหลผ่านอำเภอชนบท อำเภอมัญจาคีรี และอำเภอเมือง บริเวณตำบลท่าพระ มีค่าการนำไฟฟ้าสูงเนื่องจากเกิดการชะล้างจากพื้นที่ดินเค็ม นอกจากนี้ การขยายตัวของชุมชนอย่างรวดเร็วทำให้มีการปล่อยน้ำทิ้งลงสู่แหล่งน้ำสาธารณะ โดยมิได้ผ่านการบำบัด ทำให้แหล่งน้ำธรรมชาติมีคุณภาพเสื่อมโทรม ได้แก่ ลำห้วยจิกในพื้นที่อำเภอบ้านไผ่ ลำห้วยพระคือและบึงหนองโคตรในพื้นที่อำเภอเมืองเป็นต้น
สำหรับลำน้ำพอง ซึ่งเป็นที่ตั้งของโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เป็นจำนวนมากเช่น โรงงานผลิตเยื่อกระดาษ โรงงานน้ำตาล โรงงานผลิตสุรา และโรงงานผลิตแอลกอฮอล์ เป็นต้น และการขยายตัวของการเลี้ยงปลาในกระชังเป็นจำนวนมาก ส่งผลกระทบทำให้คุณภาพน้ำเสื่อมโทรมในช่วงฤดูแล้ง และเกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่างสถานประกอบการและกลุ่มผู้เลี้ยงปลาในกระชัง เป็นประจำ (ที่มา :สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดขอนแก่น)